Poradnictwo w trudnościach szkolnych to pomoc psychologiczno – pedagogiczna dla dzieci i dorosłych, którzy doświadczają trudności, przeżywają kryzysy, problemy lub potrzebują wsparcia w wykorzystaniu swoich psychofizycznych możliwości. W literaturze pedagogicznej i psychologicznej dotyczącej trudności i niepowodzeń szkolnych pojęcia nie są jednoznacznie zdefiniowane. Terminów ” trudności szkolne” i „niepowodzenia szkolne” używa się zamiennie, a także zastępuje się takimi określeniami jak: niepowodzenia w nauce, niepowodzenia dydaktyczno – wychowawcze, opóźnienie szkolne, zaniedbanie szkolne, zaburzenia uczenia się, specjalne potrzeby edukacyjne, trudności w nauce, trudności w uczeniu się.
Podział przyczyn trudności i niepowodzeń szkolnych:
- przyczyny biologiczno – psychologiczne (endogenne, biopsychiczne) np. niskie możliwości intelektualne, opóźnienia rozwojowe, zaburzenia w funkcjonowaniu narządów zmysłów, układu nerwowego, procesów poznawczych, zły stan zdrowia i częste choroby, zaburzenia emocjonalne
- przyczyny społeczno – ekonomiczne (egzogenne), np. : trudna sytuacja materialna, niskie wykształcenie, niska pozycja społeczna i zawodowa rodziców, zaniedbywanie, brak opieki ze strony rodziców, niewłaściwy stosunek rodziców do nauki i osiągniętych przez dziecko wyników (nadmierne wymagania przekraczające jego możliwości, częsta krytyka), dysfunkcje i niewłaściwe wzory w rodzinie itp,
- przyczyny pedagogiczne, czyli dydaktyczne (egzogenne), np. niedostosowanie treści nauczania do potrzeb i zainteresowań dzieci, nieodpowiednie metody, środki i formy pracy, niewłaściwa postawa nauczyciela wobec ucznia itp.
Poradnictwo w trudnościach i niepowodzeniach szkolnych jest realizowane w dwóch podstawowych formach:
- udzielanie rad i porad jako działania pomocnicze związane z interwencją w przypadku nieprawidłowego procesu nauczania
- organizowanie adekwatnych form terapii po rozpoznaniu i zdiagnozowaniu trudności szkolnych
Działania poradnicze są skierowane zarówno do dzieci i młodzieży, jak i do ich rodziców i nauczycieli. Specjaliści udzielający pomocy w trudnościach szkolnych posługują się najczęściej technikami i metodami poradnictwa psychologicznego i pedagogicznego.
