Przyczyną większości zapaleń mózgu są zakażenia wirusowe. Następstwem zakażenia jednym spośród arbowirusów jest kleszczowe zapalenie mózgu. Przyczyną zapalenia mózgu może też być wirus opryszczki zwykłej, nagminnego zapalenia ślinianek przyusznych, półpaśca. Oddzielną grupę zapaleń mózgu stanowią przyzakaźne oraz poszczepienne zapalenia mózgu i rdzenia. Kształtowanie się objawów klinicznych w zapaleniach mózgu zależy nie od rodzaju drobnoustroju, ale od umiejscowienia zmian chorobowych.
Objawy:
Choroba zazwyczaj rozwija się gwałtownie. Rzadziej obserwuje się rozwój dwufazowy: najpierw okres złego samopoczucia, podwyższonej temperatury ciała, bólu głowy itp., następnie – krótką przerwę bezobjawową, po której podostro występują objawy uszkodzenia układu nerwowego.
Na objawy ogólne zapalenia mózgu składają się: bóle głowy, nudności i wymioty, bóle mięśni i stawów. Większość chorych ma zaburzenia świadomości. Nasilenie tych objawów waha się od niewielkiego zamroczenia do głębokiej śpiączki. U chorych często występuje spowolnienie ruchowe i psychiczne, brak inicjatywy, apatia, zobojętnienie. Nierzadko występują zaburzenia psychiczne: dezorientacja, niepokój, zachowanie agresywne. W zależności od miejscowego nasilenia procesu zapalnego mogą wystąpić różne objawy ogniskowe: ograniczony niedowład kończyny górnej lub dolnej lub dolnej, niedowład połowiczy, afazja, apraksja itp. Dość często obserwuje się napady drgawkowe – ogniskowe i ogólne, jak również różnego rodzaju hiperkinezy: mioklonie, ruchy choreo – atetotyczne, drżenie. Podczas badania eeg zawsze stwierdza się mniej lub bardziej nasilone, uogólnione zmiany patologiczne.
Przebieg choroby zależy przede wszystkim od rodzaju drobnoustroju. Objawy niekiedy ustępują po kilku lub kilkunastu dniach, czasem zaś choroba trwa wiele tygodni. Źle rokuje szybki rozwój objawów. Choroba przebiega ciężej u dzieci niż u dorosłych. Zapalenia mózgu o ciężkim przebiegu nierzadko pozostawiają trwałe następstwa.
Leczenie
Leczenie jest tylko objawowe.
- Kleszczowe zapalenie mózgu
Wirus wywołujący zapalenie mózgu kleszczowe jest z grupy arbowirusów. Wirus przenoszą kleszcze: Ixodes ricinus i Ixodes persulcatus. Epidemie występują wiosną i latem, w okresie największego rozmnażania się kleszczy. Początek choroby jest dwufazowy. Zakażenie może przebiegać tylko w postaci tzw. aseptycznego zapalenia opon, lecz często także obserwowano ciężkie postacie zapalenia mózgu. Jednocześnie z zapaleniem mózgu niekiedy występuje zapalenie rdzenia i korzonków, umiejscowione w górnym odcinku szyjnym. Powstaje wówczas charakterystyczne wiotkie porażenie mięśni szyi i obręczy kończyny górnej. Porażenia te z upływem czasu częściowo ustępują. Leczenie jest objawowe.
2. Opryszczkowe zapalenie mózgu
Choć opryszczkę zwykłą stwierdza się często, opryszczkowe zapalenie mózgu występuje rzadko. Choroba zwykle rozwija się szybko, już na początku choroby występują zaburzenia psychiczne. U większości chorych nie ma opryszczki na skórze. Obserwowano ciężkie postacie z rozległymi zmianami w układzie nerwowym. W płynie mózgowo – rdzeniowym stwierdza się pleocytozę.