Jak z tego wynika okres przedszkolny (3-7) jest okresem intensywnego rozwoju mowy, nad którym czuwają wspólnie: rodzina i przedszkole. Absolwent przedszkola – teoretycznie biorąc – powinien mieć mowę w pełni uformowaną pod względem fonicznym, dysponować dużym już zasobem słownikowym i poprawnie budować zdania z punktu widzenia logiki, gramatyki i składni. Powinien mówić nie tylko poprawnie i z sensem ale też z właściwą intonacją (akcent, rytm i melodia mowy). Mimo to, dzieci wstępujące do szkoły wykazują i wykazywać będą pewną rozpiętość w zakresie dojrzałości mowy, analogicznie jak w zakresie rozwoju zębowego, kostnego czy motorycznego. Wiek kalendarzowy nie jest tu w pełni miarodajny. Okres rozwoju mowy może się więc przeciągać u niektórych dzieci, u tych zwłaszcza, które w ogóle rozwijają się wolniej niż inne. Jeśli dziecko zaczęło mówić dopiero w 2-3 roku życia, to nie możemy oczekiwać, aby w 6-7 roku rozwój mowy mógł być w pełni zakończony. Będzie on opóźniony w stosunku do standardów, choć zgodny z indywidualnym tempem rozwoju. Dziecko takie musi więcej czasu i wysiłku poświęcić nauce szkolnej i domowej, nadrabiać zaległości w tych czynnościach, które warunkują i kształtują rozwój mowy.
W obrębie dojrzałości szkolnej centralne pytanie brzmi: czego szkoła wymaga od dziecka? Ale szkoła to przynajmniej dwa elementy:
- Program i nauczyciel
- Zespół klasowy – grupa rówieśnicza.
Czego więc wymaga od dziecka nauczyciel, odpowiedzialny za realizację programu:
a) opanowania materiału nauczania w określonym czasie i w określony sposób
b) skupienia uwagi, panowania nad reakcjami emocjonalnymi, ograniczenia ruchliwości dziecięcej
c) względnej samodzielności, ze szczególnym uwzględnieniem podstawowych sprawności manualnych (samoobsługa, pisanie, rysowanie, lepienie, wycinanie itd.)
W kategoriach logopedycznych oznacza to:
- po pierwsze interioryzację (uwewnętrznienie) mowy, zahamowanie wypowiedzi spontanicznych. W domu i w przedszkolu dziecko mogło swobodnie rozmawiać. W szkole musi panować nad sobą, odpowiadać wtedy, kiedy nauczyciel sobie tego życia.
- Po drugie – oderwanie mowy od działania. Dotąd mowa dziecka była ściśle związana z działaniem, stanowiła element autoekspresji.
- Po trzecie – względny zastój w rozwoju w rozwoju mowy spowodowany nauką czytania i pisania
Szczególne trudności w sprostaniu tym wymaganiom mają dzieci niedosłyszące, a także nerwicowe, lękliwe, jąkające się. Nie mogą one skupić uwagi, usiedzieć w ławce, kręcą się, wychodzą z ławki, drapią się. Wezwane do odpowiedzi denerwują się, pocą, rumienią, peszy je nauczyciel i słuchająca klasa.
Logopeda dziecięcy w Myślenicach
